หลายๆคน คงทราบว่า การประเมินราคาเพชร จะใช้หลักการประเมินที่เรียกว่า 4 Cs ที่ประกอบด้วย

Clarity หรือ ความสะอาด

คือปริมาณมลทิน (Inclusions) ที่อยู่ในเพชรว่ามีปริมาณมากน้อยต่างกันเพียงใด ตำแหน่ง ความชัดเจนของมลทิน สิ่งเหล่านี้เป็นปัจจัยที่ผลต่อการเกรดความสะอาดในเพชร ยิ่งสะอาดมาก ยิ่งหายาก ราคายิ่งสูง โดยทั่วไปเราจะรู้ว่าความสะอาดเป็นระดับไหน จากการส่องกล้อง แต่หากไม่ถนัดในการใช้กล้อง สามารถดูได้จากใบเซอร์จาก สถาบันต่างๆ เช่น GIA, HRD, G-ID

Color หรือ สี

คือระดับสีเหลืองที่ปนอยู่ในเพชร โดยจะเริ่มตั้งแต่ สี D หรือ น้ำ 100 คือใสไร้สี ไปจนถึง สี Z การแยกแยะสีของเพชร หลักๆจำเป็นต้องมี Master color set ที่เอาไว้เทียบ สี และมีปัจจัยอื่นๆเข้ามาเกี่ยวข้อง ตั้งแต่ แสงไฟ สีเสื้อผ้าที่ผู้เกรดใส่ ประสบการณ์ของผู้เกรด

Cut หรือ การเจียระไน

เคยได้ยินคำว่า “เพชรเม็ดนี้เป็น triple ex” มันคืออะไร หมายความว่าอะไร?? ต้องเข้าใจก่อนว่า การเกรด Cutคือ ความปราณีตในการเจียระไน โดยแบ่งออกเป็น 3 ส่วน สัดส่วน สมมาตร และการขัดเงา มีระดับของการเจียระไนทั้งสามส่วน สัดส่วน สมมาตร และการขัดเงาเป็นระดับต่างๆ ระดับที่ดีที่สุดคือ excellent, very good, good, fair ตามลำดับ ดังนั้นคำว่า triple ex หมายถึง สัดส่วน สมมาตร การขัดเงา เป็น excellent ทั้งหมด สมัยก่อนเมื่อพูดถึงการเจียระไน มักพูดถึงแหล่งที่เพชรเม็ดนี้เจียรมาจากประเทศไหน เช่น เบลเยี่ยมคัต รัสเชียนคัต อินเดียนคัต และบางกอกคัต แต่ในปัจจุบัน เทคโนโลยีการเจียระไนมีการพัฒนามากขึ้น แต่ละประเทศได้ใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยเจียร จึงทำให้คุณภาพการเจียรมีการใกล้เคียงกันมากขึ้น จึงเป็นสาเหตุหนึ่งเมื่อพูดถึงเกรดการเจียระไนเปลี่ยนเป็น เกรดที่ได้มาจะมาจากการวัด มุม องศา ความกว้างและยาว ต่างๆมาจากเครื่องมือเฉพาะที่จะสามารถวัดค่าเหล่านั้นได้อย่างละเอียด ส่วนใหญ่เครื่องมือนี้จะอยู่ในแลบใหญ่ๆ เพื่อใช้สำหรับการออกใบเซอร์

Carat หรือ กะรัตเป็นหน่วยของน้ำหนักในการชั่งอัญมณี

กะรัต เป็นชื่อที่เพี้ยนมาจากคำว่า carob ซึ่งเป็นเมล็ดพืชชนิดหนึ่ง ที่ในสมัยก่อน นำมาใช้แทนตุ้มน้ำหนัก ในการชั่งพลอย หน่วย 1 กะรัต จะเท่ากับ 0.2 กรัม ยิ่งเพชรมีน้ำหนักมากเท่าไร ราคาต่อกะรัตยิ่งมากขึ้น เช่น สมมุติเพชรที่มีเกรด ความสะอาด สี การเจียระไนเหมือนกันต่างกันแค่น้ำหนัก เม็ดแรกหนัก 0.99 กะรัต ราคาต่อกะรัต 8,200 US$ เม็ดที่สองหนัก 1.00 กะรัต ราคาต่อกะรัต 8,800 US$

นอกเหนือจากหลัก 4 Cs แล้วยังมีปัจจัยด้านอื่นๆอีกที่มีผลต่อราคาของเพชร เช่น

Fluorescence หรือ การเรืองแสง

เพชรสามารถเรืองแสงภายใต้แสง UV โดยปกติหากมีการเรืองแสง โดยส่วนมากจะเรืองแสงเป็นสีฟ้า และจะมีความเข้มของการเรืองแสงแตกต่างกัน ตั้งแต่ 1.None หรือไม่มีการเรืองแสง 2.Faint หรือมีการเรืองแสงเล็กน้อย 3.Medium หรือมีการเรืองแสงปานกลาง 4.Strong หรือมีการเรืองแสงมาก การเรืองแสงเป็นคุณสมบัติอย่างหนึ่งที่มีผลกับเพชร โดยเฉพาะเม็ดที่มีการเรืองแสงแบบ Strong หากเพชรที่มีสีที่ออกเหลือง และมีการเรืองแสงสีฟ้าแบบ Strong จะทำให้เพชรดูมีสีเหลืองน้อยลง เนืองจาก เมื่อสีฟ้าจากการเรืองแสง ผสมกับสีเหลืองจากเพชรเป็นการผสมที่หักล้างสีเหลืองในเพชร

Heart and arrow (H&A)

เป็นลักษณะการสะท้อนแสงในเพชร เกิดให้เห็นรูปหัวธนูที่ด้านหน้า และรูปหัวใจที่ก้นเพชร เมื่อส่องด้วยกล้องเฉพาะ เพชรที่จะเกิดลักษณะนี้ได้ จะต้องเป็นเพชรที่มีเกรดการเจียระไนทั้ง สัดส่วน สมมาตร และการขัดเงา เป็นแบบ Excellent (Ex) แต่ไม่ใช่เพชรที่มีเกรด Ex ทุกเม็ดจะมี H&A มีเพียงเพชรที่มีทั้ง สัดส่วน สมมาตร และการขัดเงา ที่ดีที่สุดเท่านั้นถึงจะมี H&A

A

B

ตำแหน่ง และชนิดของมลทิน ถึงแม้จะเป็นเพชรที่เกรดความสะอาดเกรดเดียวกัน แต่ตำแหน่งและชนิดของมลทินที่ต่างกันจะเป็นปัจจัยหลักที่ทำให้ราคาต่างกัน ยกตัวอย่าง เพชร A และ B ตามรูป เพชรเม็ด B จะมีราคาที่สูงกว่าเพชรเม็ด A เนื่องจากตำแหน่งของมลทินที่อยู่ในบริเวณใกล้ขอบ ทำให้หาได้ยากกว่า

นอกเหนือจากปัจจัยข้างต้น ยังมีในเรื่องของสี และใบเซอร์ว่าเป็นของแลบไหน ซึ่งจะเป็นปัจจัยที่ทำให้ราคาของเพชรแตกต่างกัน และสิ่งสำคัญที่สุด คือการเลือกซื้อเพชรโดยที่ได้เห็นเพชรจริงๆ ไม่ซื้อผ่านใบเซอร์ที่เห็นแค่เพียงเกรดของ 4Cs มีบ้างอย่างที่ในใบเซอร์ไม่ได้บอกเช่นกัน เช่น BGM Diamond เพชร BGM คืออะไร BGM ย่อมาจาก Brown(B) Green(G) Milky(M) เป็นเพชรที่มีสีอมน้ำตาล อมเขียว หรืออมเทา อย่างที่กล่าวมา เกรดสีเพชรในใบเซอร์ พวกสี D E F หรือน้ำ 100, 99, 98 เป็นการบอกถึงว่าเพชรเม็ดนั้นมีสีเหลืองปนมากน้อยแค่ไหน แต่สีเหลืองอมน้ำตาล เหลืองอมเทา หรือเหลืองอมเขียว ไม่มีเขียนอยู่ ต้องดูที่เพชรถึงเห็น อีกสิ่งหนึ่งในใบเซอร์ระบุไว้ แต่ถ้าไม่สังเกต จะไม่รู้ นั้นคือ เพชรที่มีลักษณะมัวๆ หรือ Milky appearance สิ่งนี้เกิดจาก Cloud Inclusion ที่มีอยู่ทั่วทั้งเม็ดและมีปริมาณมากพอที่จะบดบังประกายของเพชร จนทำให้เพชรดูหมองไป ในใบเซอร์จะมีบอกใบ้ให้อยู่ในส่วนของ comments ว่า Additional clouds are not shown. หากมีประโยคนี้อยู่หมายความว่ามี Cloud inclusion แต่!!! ไม่ได้หมายความว่า เพชรเม็ดนี้จะเป็น Milky appearance สิ่งเดียวที่ทำให้รู้ได้อย่างชัดเจน คือ ดูที่เพชรโดยตรง ถึงจะเห็นว่า เพชรเม็ดนี้ไม่มัว ไม่อมน้ำตาล ไม่อมเทา ไม่อมเขียว